Τα μέτρα που προωθούνται από το τελευταίο Συμβούλιο για τις υπηρεσίες Πρόνοιας και Υγείας και γενικά την κοινωνική πολιτική, αποσκοπούν στη διαχείριση των επιπτώσεων της κρίσης (ανεργία, φτώχεια κ.λπ.), ώστε να μην υπάρξουν λαϊκές διαμαρτυρίες (διατήρηση της κοινωνικής συνοχής). Επιπλέον, στόχος είναι να διαχειριστούν τις επιπτώσεις που έχουν στην υγεία και την κοινωνική ζωή των εργαζομένων οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις στις εργασιακές σχέσεις, στον ημερήσιο εργάσιμο χρόνο κ.λπ. (ευελιξία με ασφάλεια), που επεκτείνονται και οξύνονται, για να φορτωθούν τα βάρη της κρίσης στους εργαζόμενους και να διατηρηθεί η καπιταλιστική κερδοφορία.

Τέλος, η επίτευξη της κινητικότητας των εργαζομένων ανάμεσα σε ειδικότητες, θέσεις εργασίας και ακόμη περισσότερο ανάμεσα σε χώρες, όπως επιτάσσουν οι τέσσερις ελευθερίες του Μάαστριχτ, απαιτεί την εξασφάλιση ενός στοιχειώδους επιπέδου υπηρεσιών Υγείας - Πρόνοια. Αυτό απαιτείται να γίνει στα πλαίσια της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης της ΕΕ, με ενιαία κριτήρια σε όλες τις χώρες για την επίτευξη όπως αναφέρεται «κοινωνικής, οικονομικής, και εδαφικής συνοχής σε ολόκληρη την ΕΕ».

Τα μέτρα αυτά δεν είναι προσωρινά και ευκαιριακά. Ακόμη περισσότερο, δεν είναι ανεξάρτητα από τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις που προωθεί η ΕΕ για τον τομέα της Υγείας - Πρόνοιας, πολύ πριν το ξέσπασμα της κρίσης (τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής ασφάλισης).

Αλλωστε, στα διάφορα συνοδευτικά κείμενα των αποφάσεων του Συμβουλίου τονίζεται ότι «τα κράτη - μέλη αναγνωρίζουν την ανάγκη να εξασφαλίζουν ότι τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που λαμβάνουν για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι σύμφωνα με τους μακροπρόθεσμους κοινωνικούς στόχους συνοχής και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τις οποίες έχουν αναλάβει δέσμευση» ή «είναι σημαντικό να μπορέσουν να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές, ώστε να μπορέσουμε να βγούμε από την οικονομική κρίση ισχυρότεροι και ανταγωνιστικότεροι».Δηλαδή, τα μέτρα που παίρνονται πρέπει να είναι στα πλαίσια των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, με στόχο να βγουν ενισχυμένα από την κρίση τα μονοπώλια.

Οι συνθήκες της οικονομικής κρίσης αξιοποιούνται από την ΕΕ για την ταχύτερη και πιο πλατιά προώθηση αυτής της στρατηγικής, με την ταυτόχρονη αντιμετώπιση των πιο ακραίων εκδηλώσεων και επιπτώσεων της κρίσης και της συνολικής πολιτικής της ΕΕ απέναντι στα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων. Πιο συγκεκριμένα:

Αφορούν, δηλαδή, την προσπάθεια διαχείρισης της ακραίας φτώχειας, που δημιουργεί η πολιτική τους και σε αυτά τα πλαίσια μιλάνε για «καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού». Επίσης, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για την πρόληψη του κοινωνικού αποκλεισμού προτείνεται να γίνει «με μείωση του μη μισθολογικού κόστους των εργαζομένων». Σε αυτό το «μη μισθολογικό κόστος» συμπεριλαμβάνονται οι υπηρεσίες Υγείας - Πρόνοιας, τα μέτρα υγείας και ασφάλειας στους χώρους δουλειάς κλπ. Η αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού των «μειονεκτούντων» επιτυγχάνεται δηλαδή με μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης του συνόλου των εργαζομένων, μείωση παροχών Υγείας - Πρόνοιας για τη μεγάλη μάζα εργαζόμενων - ασφαλισμένων, με επιμερισμό της ευθύνης και του βάρους στους υπόλοιπους.

Ο περιορισμός της παροχής υπηρεσιών Υγείας - Πρόνοιας στο σύνολο του λαού, είναι βασική πολιτική της ΕΕ, προωθείται σε όλα τα κράτη - μέλη και υλοποιείται από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Η στρατηγική αυτή αντανακλάται στην πολιτική μείωσης των κρατικών δαπανών για την Υγεία, τη μείωση παροχών από τα ασφαλιστικά ταμεία που προωθείται με τις ενοποιήσεις, το σχέδιο νόμου για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ), την προώθηση των τριών πυλώνων στο Ασφαλιστικό. Γι' αυτό και το Συμβούλιο αναφέρεται στα διάφορα συνοδευτικά έγγραφα σε «πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες», «εξασφάλιση επαρκών επιπέδων κοινωνικής προστασίας».

Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση, αναφέρεται ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες εξαρτώνται «σημαντικά» από δημόσια χρηματοδότηση, το οποίο αφήνει ανοιχτή τη δυνατότητα εμπορευματοποίησης της Πρόνοιας και προωθεί την πολιτική μετατόπισης της οικονομικής επιβάρυνσης στα ταμεία και τους εργαζόμενους. Αλλωστε, όπως τονίζεται, «οι κοινωνικές συνέπειες της κρίσης δείχνουν ότι όλα τα μέτρα πρέπει να είναι συμβατά με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών και με τα συστήματα κοινωνικής μας προστασίας» και ότι πρέπει να υπάρξει «αντιμετώπιση της έντασης μεταξύ καθολικής πρόσβασης, ποιότητας και οικονομικής βιωσιμότητας».Με άλλα λόγια, τα μέτρα δεν μπορούν να επιβαρύνουν πολύ τον κρατικό προϋπολογισμό, το δημόσιο έλλειμμα κλπ.

Στο ίδιο πλαίσιο, προωθείται περικοπή και εξίσωση προς τα κάτω παροχών από τα ταμεία με ενιαίο τρόπο σε όλες τις χώρες και εμπορευματοποίηση της Πρόνοιας - Υγείας. Δίνεται κατεύθυνση για τη δημιουργία ενιαίων κριτηρίων, κανόνων και παροχών κοινωνικής πρόνοιας και υγείας και κοινών προδιαγραφών («ανάπτυξη εθελοντικού πλαισίου ποιότητας») για την από κοινού λειτουργία του εναπομείναντα δημόσιου τομέα, των ιδιωτικών επιχειρήσεων, των ΜΚΟ, των δημοτικών ιατρείων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (υποστηρίζεται ότι «οι υπηρεσίες πρόνοιας εναπόκεινται κυρίως σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο»), των εθελοντών, της φιλανθρωπίας, της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, στα πλαίσια της εσωτερικής αγοράς Υγείας και Πρόνοιας της ΕΕ. Διευκρινίζουν ότι η «οργάνωση και χρηματοδότηση είναι εθνική αρμοδιότητα», αλλά αυτή πρέπει να γίνει με «κοινοτικούς κανόνες και κοινούς στόχους».

Ολα τα παραπάνω αφορούν στην αξιοποίηση της κρίσης για την προώθηση της πάγιας κατεύθυνσης της ΕΕ για ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης στην Υγεία - Πρόνοια, την παραπέρα εμπορευματοποίηση της Υγείας - Πρόνοιας. Δεν υπάρχει καμία αποσαφήνιση ότι πρόκειται για δημόσιες υποδομές που θα παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες. Αντιθέτως, γνωρίζουμε ότι προωθούνται Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και μεγάλα μονοπώλια στην Υγεία, ενώ οι εργαζόμενοι στις κατασκευές των υποδομών και στις υπηρεσίες Πρόνοιας - Υγείας θα εργάζονται με μειωμένα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα στο όνομα της κρίσης (όπως προβλέπεται και στον τομέα της «πράσινη οικονομίας»).

Ο τομέας της Υγείας - Πρόνοιας και της μακροχρόνιας φροντίδας (γηροκομεία, δομές χρονίως πασχόντων) θεωρείται από τους περισσότερο αναπτυσσόμενους τομείς, πολύ σοβαρό πεδίο επενδύσεων για το κεφάλαιο, αφού και αυτός ο τομέας έχει «απελευθερωθεί». Παρουσιάζεται όμως έλλειψη υγειονομικού προσωπικού, το οποίο, σε αρκετά σημαντικό μέρος του έως τώρα έχει υψηλή ειδίκευση που κοστίζει και χρειάζεται και χρόνο για να βγει στην παραγωγή.

Γι' αυτό γίνεται συνεχώς λόγος για την ανάγκη απόκτησης δεξιοτήτων από το προσωπικό που θα απασχοληθεί, για να προσαρμοστεί γρήγορα στις ανάγκες των μονοπωλίων. Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι «η κάλυψη αναγκών εργατικού δυναμικού στον τομέα των υπηρεσιών Υγείας και μακροχρόνιας φροντίδας - υπηρεσιών κοινωνικής μέριμνας, εντάσσεται μεταξύ των πλέον προβλέψιμων προκλήσεων από πλευράς δεξιοτήτων για τις επόμενες δεκαετίας σε όλη την Ενωση».

Επιπλέον, αναφέρεται ότι ήδη σημαντικό μέρος της κοινωνικής μέριμνας παρέχεται σε άτυπα πλαίσια, εννοώντας τη φροντίδα παιδιών, ηλικιωμένων, ΑμΕΑ, από τις ίδιες τις οικογένειες, αλλά και φροντίδα τέτοιων ατόμων εκτός οικογένειας, κύρια από γυναίκες και εθελοντές. Αυτή η κατάσταση αναφέρεται ως «άτυπη μέριμνα», σε αντιδιαστολή με την «επίσημη» κοινωνική μέριμνα που παρέχεται από οργανωμένες δομές και εξειδικευμένο προσωπικό. Αυτοί οι δύο τομείς προτείνεται να συνδυαστούν για να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες.

Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται ως μέτρο κατά της ανεργίας στην περίοδο της κρίσης, αλλά και αργότερα, ο τομέας της «άτυπης μέριμνας» να γίνει τομέας για την «απασχόληση» ατόμων που με τη διά βίου μάθηση θα αποκτούν τις κατάλληλες δεξιότητες, για να προσφέρουν στοιχειώδη φροντίδα Υγείας και Πρόνοιας. Οι δεξιότητες αυτές, όπως και η εμπειρία που αποκτούν, θα αναγνωρίζονται ως «επαγγελματικά προσόντα» όταν αναζητούν δουλειά. Αυτή η πολιτική έχει διατυπωθεί και από την Πράσινη Βίβλο για το υγειονομικό προσωπικό της ΕΕ και αναφέρεται σε άτομα άνω των 55 ετών και γυναίκες που θεωρείται ότι έχουν ήδη κάποιες δεξιότητες σε αυτόν τον τομέα λόγω του καταμερισμού του φύλου που υπάρχει για τη φροντίδα της οικογένειας.

Το μέτρο αυτό αντικαθιστά - υποκαθιστά τους εξειδικευμένους επιστήμονες και επαγγελματίες της Υγείας, που είναι απαραίτητοι για την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών Πρόνοιας και Υγείας από φθηνούς καταρτισμένους απασχολήσιμους (όπως ήταν παλιά οι πρακτικές νοσοκόμες) και οδηγεί στην παροχή υποβαθμισμένων ποιοτικά υπηρεσιών στους εργαζόμενους, στους συνταξιούχους, άνεργους, γυναίκες, παιδιά που τις έχουν ανάγκη.

Τέτοιο παράδειγμα «απασχολήσιμου» στον τομέα της Πρόνοιας υφίσταται σήμερα στις ΜΚΟ στον τομέα της ψυχικής υγείας - «Ψυχαργώς». Εκεί υπάρχει μια κατηγορία εργαζομένων χωρίς ειδικότητα που ονομάζονται «γενικών καθηκόντων» και απασχολούνται με όλες τις εργασίες, συμπεριλαμβανομένων νοσηλευτικών, εργοθεραπεία, μαγείρεμα, καθάρισμα κλπ. Εργάζονται με μειωμένα δικαιώματα και μισθούς και πολύ συχνά τέτοιες θέσεις καλύπτονται από άνεργους νέους με πτυχία πανεπιστημίου κάθε ειδίκευσης (π.χ. αρχαιολόγοι) ή ηλικιωμένες γυναίκες. Αυτό αναφέρεται ως «ευκαιρία απασχόλησης» για τις γυναίκες.

Η δημιουργία αυτών των επισφαλών θέσεων εργασίας με μειωμένα δικαιώματα, κύρια για τις γυναίκες, αλλά και γενικά η ανάγκη της ενίσχυσης της κοινωνικής μέριμνας, αναφέρεται ότι είναι απαραίτητη γιατί η «ζήτηση κοινωνικών υπηρεσιών θα αυξηθεί λόγω των προκλήσεων στις οικονομίες και κοινωνίες της ΕΕ, όπως η γήρανση, οι αλλαγές στους ρόλους των φύλων, της σύνθεσης των νοικοκυριών, η ανάγκη για αυξημένη συμμετοχή στην αγορά εργασίας για καλύτερο συνδυασμό επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής».

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης στην πρόνοιας και διαχείριση των επιπτώσεων που προκαλείται από την πολιτική της ΕΕ, όπως για παράδειγμα η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό με όρους υπερεκμετάλλευσης που αποδιαρθρώνει την οικογένεια, τη ανάγκη μείωσης των κοινωνικών δαπανών για ενίσχυση του κεφαλαίου που ονομάζεται πρόκληση στις οικονομίες κλπ.

Αναφέρονται και στην επίτευξη ισότητας γυναικών - ανδρών, που όμως δε συνίσταται στην εφαρμογή θετικών ρυθμίσεων υπέρ των γυναικών, αλλά στο «μοίρασμα» των ευθυνών της φροντίδας με τους άνδρες. Η παροχή κοινωνικής πρόνοιας «εξατομικεύεται» και σε αυτήν την περίπτωση και δεν αφορά την οικογένεια ως σύνολο.

Πρέπει να σημειωθεί ακόμα ότι με ενιαίο τρόπο και ταυτόχρονα προωθούν το πακέτο «εργασιακές σχέσεις» από τη μια και «Υγεία - Πρόνοια» από την άλλη. Τα μέτρα δεν τα παίρνουν μόνο για την κρίση, αλλά στη βάση της στρατηγικής τους. Ακόμα και στους εργαζόμενους που δε θα πειράξουν τις εργασιακές σχέσεις, δε σημαίνει ότι θα έχουν παροχές Υγείας - Πρόνοιας, σύμφωνα με το προηγούμενο καθεστώς. Εχει δηλαδή και το στοιχείο της σχετικής αυτοτέλειας ο χώρος της Υγείας - Πρόνοιας.

Υπάρχει και το δεδομένο ότι, στο κομμάτι της σύνταξης, έχει προχωρήσει πιο πολύ η κατεύθυνση να ανταποκρίνεται στον πρώτο πυλώνα του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος (προβλέπει τις παροχές φτωχοκομείου από την πλευρά του Δημοσίου, ώστε να καθίσταται αναγκαία για την επιβίωση ενός συνταξιούχου η επαγγελματική και η ιδιωτική ασφάλιση), κάτι που καταγράφει σχετική καθυστέρηση στον τομέα της Υγείας - Πρόνοιας.

Τέλος, στο κείμενο της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας με αριθμό 10047/09 στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής (Πράγα, 7/8/2009), στη σελίδα 3 αναφέρει: «Δεδομένου ότι η ανεργία και οι μεταβολές στην αγορά εργασίας ενδέχεται να επηρεάσουν το ύψος και τη συνέχεια των συνταξιοδοτικών εισφορών και κατά συνέπεια να περιορίσουν την επάρκεια των μελλοντικών συντάξεων, θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα συνέχισης της καταβολής εισφορών σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής».

Τι ακριβώς λέει το κεφάλαιο και οι πολιτικοί του εκπρόσωποι; Ανεργία και μεταβολές στην αγορά εργασίας (μερική απασχόληση, 3ωρα, 3ήμερα, stage, απαλλαγή ή μείωση εργοδοτικών εισφορών, κ.λπ.), σημαίνει λιγότερα χρήματα στο «τσουβάλι» του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος. Αρα μικρότερη δυνατότητα παροχών, αλλά και λιγότερος χρόνος «βιωσιμότητας» των ταμείων, όπως εδώ και δεκαετίες προπαγανδίζουν οι κυβερνήσεις των πολυεθνικών, που είναι και οι μόνες υπεύθυνες για τα ελλείμματα στα Ταμεία. Πώς σκέφτονται να διαχειριστούν το «αδιέξοδο» που οι ίδιοι ανακαλύπτουν και δημιουργούν; Υποχρεώνοντας τον εργαζόμενο να συνεχίζει να πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές, όχι μόνο κατά τον εργάσιμο βίο, αλλά καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του!